EKAINA: Artazul Ulzurrunetik

2023/06/29

22/23 denboraldiko azken irteera, aurten denetik izan dugu (iparraldetik hegoaldera eta ekialdetik mendebaldera)

Oraingoan 28 lagun elkartu gara, goizeko 9etan Alaitzeko atarian Ulzurrun herrira joateko, gaurko txangoaren abiapuntua. Bailara batean sartuko gara, handik dator Iruñerriak kontsumitzen duen ura. Irteera puntuan aparkatzeko leku desberdinak ditugu eta txangoa herriko plazan hasten da. Hasteko aldapa bat dugu, PR-NA-170 bidearekin elkartzen den puntura iristeko. Artetako iturburuaren norabidean (Ollo  haranari  itzulia emateko marka horiz eta zuriz seinalatutako bidea), ezkerretara “aska” bat dago, ahuntz ar bat irudikatzen duena, eta bidea eskuinetara zabaltzen da, PR a Ulzurrunen goikaldetik jarraituz. Pista eta bideetatik “Pontarron”-era iritsiko gara, 1895 eta 1920ko ur-kanalizazio zaharrera. Gaur egun, 1990eko eraikitako zubi paralelo batetik pasatzen da, ura kanalizatzeko hodia instalatzen den urtean eta  Egillorreraino joaten dena.

Denbora gehiegi galdu gabe, Artetako iturburuaren parking-era doan errepidearen goiko aldetik jarraitzen dugu.

Artetako iturburua, Andiako mendigune karstikoko hustubide garrantzitsuenetako bat da. Iturburua harroketatik zuzenean ateratzen da. Artetak edateko ura ematen die Iruñari eta bere eskualdeari, eta 1895etik Eugiko urtegia eraiki arte iturri hornitzaile bakarra izan zen.

Iruñeko Udalak 1940an zerbitzua bereganatu zuen. Iturburua haitzarte sakon baten ondoan dago, eta bertan Goñitik datozen urak hauspeatzen dira. Balio ekologiko handiko ingurune naturalean gaude. Paisaia harritsu horren barruan ur kantitate handia dago, eta iturburuaren bidez, ur emari horren aberastasuna ekartzen digu egunero.

Iturburuaren aurretik interpretazio zentro bat dago. Iruñerriko Mankomunitateak, ingurumen hezkuntza zentro honekin, gure esku jarri nahi du iturburuaren atzean ezkutatzen diren lurpeko uren mundu misteriotsua ezagutzeko aukera. Haitzarte sakonetik jarraituko dugu, ibaian gora, Artazulgo ur-jauzira iritsi arte (500 m inguru). Bidea, oraingo honetan, ur-jauziko urak estalita zegoen. Pasabide erraza dago, kate batek eta burdinezko eskailera batzuk baliatuz, ur-jauziraino iritsi gara. Ikaragarria da haren ikuspegia.

Atsedenaren ondoren - hamaiketakoa eta bainu batzuk hartu ondoren- jaiotegiko aparkalekura itzuliko gara gure urratsetatik, irristada batzuk barne. Oraingo honetan, errepidea hartu eta seinalatutako bidera  itzuliko gara (bidegurutzean eskuinerako bidea hartuz) Udabe ibaia zeharkatzen duen zubiraino jaisteko, errota zahar baten gainetik pasako gara. Errota hori eskuinean utziko dugu, iturburutik km bat baino gutxiagora Artetako gatzagetara eramango gaituen bideari jarraitzeko. Han, baliabide naturalak (gatzarenak, kasu honetan) errespetuz aprobetxatzearen adibide dira. Produktu horrek balio handia izan zuen mendeetan zehar, elikagaien kontserbagarri gisa erabili zelako.Gatzagak sakonera txikiko urmaelak dira, eta iturburutik hurbil dagoen ur gaziko iturburuko ura lurruntzen uzten da, disolbatuta daraman gatza lortzeko eta lehortzeko. Gatzontziak bisitatuta, jarduera tradizional eta komunitario horretara hurbiltzen gaitu.

Gaur egun “pedilubioa” dago, eta batzuk “bainu terapeutikoa” hartzen dituzte. Ur gazia ateratzean, gatz-formazio horiek sortzen ditu azalak, gatz asko dutelako (250 g/l-ko kontzentrazioa dute).Atsedenaldi txiki horren ondoren, pistatik jarraituko dugu Arteta herrira iritsi arte. Herritik ateratzean, NA-7030 errepidea hartuko dugu (PRren markei jarraituz). Handik 200 bat metrora, eskuineko bidegurutzea hartuko dugu, Ulzurrun herriarekin lotzeko bidexka, hain zuzen ere, gaurko ibilbideko azken puntua. Aurtengo parte-hartzaileek elkarrekin bazkaria disfrutatzeko parada izan zuten.